Raku-werk aan de winkel

Hierbij een overzicht van wat ik vond in mijn aantekeningen over het RAKU branden van email. Ik was met RAKU op email gaan experimenteren nadat ik een korte workshop had bijgewoond waarbij we deze techniek hadden toegepast op aardewerk. We waren met een klein groepje kunstenaars, allemaal nieuwsgierig naar de mogelijkheden van deze tehniek op aardewerk. Ik was de enige emailleur in dit gezelschap.

We werkten buiten, hadden een soort zandbak gevuld met vochtig zaagsel, waar de potten en vazen direct uit de oven in werden gezet. We lieten het zaagsel even opvlammen, strooiden er dan wat extra zaagsel overheen. Ik had het aardewerk gebakken en er daarna witte glazuur op aangebracht met daarover of er tussen of ernaast plekken met bijvoorbeeld lichtgroene of zachtbruine glazuur. Ik kreeg op dat aardewerk zulke prachtige resultaten dat ik dacht dat ik zoiets ook 'wel even' met email kon uithalen... Nee dus!

Toen ik met email begon, was het toch echt weer zaak om alles opnieuw uit te proberen en vooral om alles dat ik deed te noteren. Ik nodigde een klein groepje geïnteresserde emailleurs uit om met de experimenten mee te doen.
Met dat kleine groepje gingen we aan het werk. We emailleerden eerst kleine stukjes koper met witte email (Thompson 1020), en iedereen bracht daar wat kleur op aan in verschillende combinaties.
Ik koos voornamelijk voor 2110 (wax yellow) in combinatie met 2430 (beryl green) -- en dan een klein beetje zilvernitraat in een eenvoudig patroontje. Alle deelnemende emailleurs hadden wat natuurlijk materiaal meegebracht om daar mee te experimenteren: dennennaalden, lavendelblaadjes, eiken- en esdoornbladeren, en één deelnemer had, waarschijnlijk in een opwelling, een schepje mest bij zich (dat hebben we geweten...!).

: Experiment met natte kranten

We hadden ook allemaal wat 'huiswerk' gedaan en we hadden daarbij een artikel gevonden over RAKU-gebruik bij het emailleren. Daarin werd aanbevolen om twee stapeltjes vochtige kranten naast de oven neer te leggen. Als het werk uit de oven kwam, zouden we het tussen die vochtige kranten moeten leggen, en het eerst heel even zo laten liggen. Dan moest er een deksel van een oud koekblik overheen worden gelegd. Als er geen stoom meer onder de deksel uit kwam, zou het resultaat zichtbaar zijn. Het resultaat was niet wat ik voor ogen had.

We probeerden de techniek ook uit met een groot blik met een deksel. Het blik, half gevuld met zaagsel, stond buiten, vlak bij de oven die naast de open deur was geplaatst. We maakten weer plaatjes klaar: eerst een basis die gebrand werd (ik gebruikte hier 1030 (foundation white) en 1980 (bluish black)) en een bovenlaag van zilvernitraat. Ik heb toen met beide basiskleuren een setje gemaakt: in mijn notities lees ik dat de beste resultaten te voorschijn kwamen als ik de volgende kleuren gebruikte: 2305 (nile green); 2335 (peacock green); 2430 (beryl green); 2435 (turquoise), allemaal zacht-blauwe en turquoise kleuren, steeds in combinaties met 2110 (wax yellow), een kleur die dicht bij de kleur van ivoor ligt. Ook gebruikte ik diverse purperen kleuren met 2110. Hier was alleen 2715 (rose purple) een geslaagd experiment. Het mooist vond ik de combinaties met 2435 (turquoise) en -- omdat ik altijd nog interesse heb voor chemische achtergronden -- heb ik later uitgezocht dat dit waarschijnllijk kwam doordat 2435 het hoogste gehalte aan koper heeft.

De werkwijze was nu als volgt: het werk werd direct uit de oven in het blik met zaagsel gelegd. Nadat het zaagsel in brand was gevlogen, gooiden we een handvol zaagsel of ander natuurlijk materiaal op het werk, wachtten weer even totdat dit ook in brand stond en legden vervolgens de deksel op het blik. Als er geen rook meer onder de deksel uit kwam, maakten we het blik weer open en voila... (Als de emailleur die mest had meegebracht aan de beurt was, gingen de anderen meestal even een kopje koffie drinken.)

Later, thuis in de tuin, heb ik verder geëxperimenteerd, steeds met verschillende interessante resultaten. Prachtige effecten kreeg ik bijvoorbeeld met afgevallen esdoornbladeren, taxusnaalden, het schors van een oude tak en uitgebloeide verdorde goudsbloemen. Ik hoorde later van anderen dat ook uitgebloeide heide sublieme resultaten gaf.

De effecten ontstaan doordat, bij het verbranden van het materiaal, zuurstof uit de lucht onttrokken wordt. Als de zuurstof op is, dan wordt verder zuurstof onttrokken aan het email op het werkstuk en daarbij komen metaaloxyden naar boven.

Helaas is op mijn atelier in de stad het werken in deze techniek geen haalbare kaart. Het oude schoolplein is te ver van mijn deur en de doordringende brandlucht met de geurtjes van het materiaal zouden in de omgeving van het oude pand wellicht paniek doen ontstaan omdat men zou denken dat er een vreselijke brand woedde. Thuis in de tuin moet ik natuurlijk rekening houden met de buren. Daarom besef ik dat ik deze techniek niet vaak meer zal gebruiken. Maar interessant waren mijn experimenten wel...

Samenvattend:

Gebruik een metalen blik met deksel (zelf gebruikte ik een heel groot koffieblik).
Zorg dat je genoeg zaagsel bij de hand hebt. Probeer allerlei natuurlijk materiaal (geen mest dus, en ook lavendel raad ik af want dat ruikt heel doordringend, terwijl de geur lang blijft hangen).
Werk met kleuren waar koper in zit voor snel resultaat.
Probeer ook de combinatie met wat zilvernitraat.
Ik heb ook ook goede resultaten gehad als ik een beetje PMC-slib op het email schilderde voordat ik het werk de tweede keer in de oven legde.
Werk liefst buiten, maar op zijn minst bij de open deur.

Ellen